|
Editouriau dóu mes de Febrié
Lou tratat de Lisbouno Un cop de mai, l’article 2 de la Coustitucioun a pas branda. Pamens, dins la sesiho dóu 15 de janvié es tourna-mai vengu à l’ordre dóu jour Avisas-vous
que Marylise Lebranchu a prepausa un nouvèl amendamen
pèr faire resquiha un apoundoun au tèste : Sian
dins la draio dis amendamen que fuguèron
presenta li cop passa, e toujour refusa, adounc, s’acò es
de blad deja ensaca, lou deputa Marc Le Fur, i’anè d’un
autre biais en demandant un article adiciounau après l’article
53-2 de la Coustitucioun, valènt-à-dire faire resquiha
un article de mai Ço que permetrié de countourna la dificulta de l’article
2, devengu paraulo santo pèr lou Counsèu Coustituciounau. E Madono Rachida Dati, la Gardo di sagèu, de i’ana de soun coublet : - Lou Gouvernamen espremis un avis desfavourable sus li amendamen. Èro tout vist. Pamens barrè pas la porto, en afourtissènt que soun Gouvèr : s’engajo à ço qu’un debat parlementàri aguèsse liò sus la delicado questioun di lengo regiounal”. Prenèn ate, mai despièi 1992, quouro que siegue, es jamai lou bon moumen. Aqueste cop èro la ratificacioun dóu tratat éuroupen de Lisbouno, que baiavo l’escuso de faire passa pèr maio nòsti revendicacioun pèr li lengo regiounalo. Èro rèn qu’uno finto de mai, estènt qu’aquéu tratat de Lisbouno dis dins soun article 3 que l’Unioun Éuroupenco respèto la richesso de sa diversita culturalo e lenguistico e viho à la sauvo-gardo e au desvouloupamen dóu patrimòni culturau éuroupen. Basto ! Marco-mau nous proumeno… Fau
pamens saluda li 135 deputa qu’an, riboun-ribagno, soustengu
aquélis amendamen |
Bernat
Giély |
Li Felibre e lou taba De taba, dins l’obro de Frederi Mistral se n’en parlo quàsi pas. Pamens
dins sa famiho n’avié, de-segur, dous que fumavo
lou taba. Nous lou dis dins “Memòri e raconte”:
- Moun grand Estève… èro un tabacaire… Pièi,
Moun paure ouncle Jirome avié servi dins li Dragoun, … sèt
sòu pèr jour, que n’avié just pèr soun
taba. Frederi
Mistral raconto dins “Lou
Pouèmo dóu Rose” que
Li Turc enturbana vendien de pipo… Èro de pipo longo. Fèlis Gras dins “Li rouge dóu Miejour” mostro que lou taba geinavo degun : - Aqui, en famiho, li Planchot, Lazuli, Adelino, Claret endourmi, la tèsto sus lou faudau de sa maire, e lou bon patrioto tubant sa pipo en bourjant lou fiò, fasien un brout de vihado. Tout lou mounde prenien de tabac, dins li taverno coume dins li mounastèri, Frederi Mistral n’a vist dins soun “Escourregudo” : - Lou mouine, gravamen, sort de sa pòchi sa tabaquiero, la duerb, e l’óufris au paure. Lou paure, gravamen, pren uno preso de taba, se clino e dis gramaci. Jóusè Roumanille nous parlo dins si “Cascareleto“ de Moussu Buou, estènt alor nouvèu percetour de Sant-Andriéu : - E Moussu Buou s’assèto, atubo sa pipo e fai de fum en esperant li countribuable. Jóusè Roumanille,
toujour dins “Li Cascareleto” passo
belèu l’osco, mai coume dis, èro lou proumié cop
e se fara jamai plus : - Jamai s’èro vist à Gigoundas
tant d’ome dins la glèiso, e jamai plus se sentira
tant l’óudour de la pipo e dóu vin dins
la glèiso
de Gigoundas! En deforo de la pipo, avèn couneigu la cigalo vo lou cigalo, dins lou Tresor dóu Felibrige, un mot que counèis li dous gènre, e se dis “cigaro” en païs nissart. Frederi Mistral, dins soun obro pouëtico, “Lou Pouèmo dóu Rose”, a, fin finalo, leissa toumba lou “L” pèr reprene lou “R” ouriginau dóu mot que vèn de l’espagnòu “cigarro”. Dins
la tubèio di cigaro, Pèr la cigareto, Frederi Mistral dins soun
diciounàri a
leissa mai de chausido en boutant: Cigalet, cigaret,
cigaleto, cigareto. Tout acò fasié pas un taba! TABA,
es bèn segur dins
lou Grand Tresor. I’a lou taba pèr
cinsa; lou taba pèr fuma; la cinso, preso
de taba; lou burèu
de taba;tira taba; pren de taba coume un ase de bren. Faren
boutigo, Pas
proun d’acò, pèr
fuma lou taba, cinsa vo prisa, avèn un verbe “tabaca”. Saupre pamens se fau apoundre à noste voucabulàri li mot de l’empouisounamen au taba que soun pas dins lou Grand Tresor? Tabacoulougìo, tabacoumanìo, tabagìo, tabagi, ico, tabagisme… pàuris tabacultour! Tout
acò s’amosso coume lou fum en
ridèu sus uno
vièio liberta. |
Bernat
Giély |
Mescladisso d'archiéu |
Se voulès
vous abouna escriéure à :
|