Pajo d'acuei
Presentacioun en francés
Catalogue dis edicioun
Editouriau dóu mes
  Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
diciounàri en ligno
Countat
 

Editouriau dóu mes de mars 2024

 

 

Menistèri de la Culturo

 

Lou Printèms de la ruralita
se trobo sènso lengo regiounalo

 

La nouvello menistro de la Culturo, Rachida Dati, vèn de bandi uno counsultacioun ciéutadano pèr li gènt que rèston pas dins li gràndi ciéuta. Vòu demanda soun avis au pople de la campagno. A bateja aquelo grando councertacioun naciounalo sus l’ofre culturau en mitan rurau: “Lou printèms de la ruralita”.

Dis bèn que chasque Francés, abitant, elegit loucau vo atour culturau, es counvida à s’apoudera aquelo councertacioun naciounalo e a i’adurre sa countribucioun: “Ma proumiero counvicioun, es que tóuti li Francés, assouludamen tóuti, podon èstre d’atour culturau, d’atour de sa propro culturo”.
Boudiéu! Poudrian belèu sus noste terraire sourti la culturo e la lengo prouvençalo?
Tant soulamen ausissèn dins si dicho: “Defèndre nosto soubeiraneta culturalo, es tambèn defèndre nosto lengo, defèndre noste modèle de prouprieta inteleitualo”. Fau pas s’engana es bèn placarda, in-extenso, sus lou site dóu Menistèri de la Culturo: “La langue de la République est le français” (Constitution, article 2). Ce principe s’incarne dans notre droit par la loi du 4 août 1994 relative à l’emploi de la langue française, dite “loi Toubon”. Celle-ci fait du français la langue de l’enseignement, du travail, des échanges et des services publics: une garantie essentielle d’égalité et d’accès à l’information au quotidien dans notre société.”
Acò es toujour la memo raganello adreissado i mitan rurau que barjacon toujour soun patoues.
Basto! fau assaja de coumprene lis esplico de nosto menistro de la Culturo: “Ço que baio vertadieramen un sèns à l’acioun dóu menistèri de la Culturo, es de regarda mai luen, e d’èstre lou menistèri de la soucieta franceso dins soun besoun de culturo”.

A bèn parla, mai dequ’a di?
“L’acès à la culturo es luen d’èstre egau pèr tóuti li Francés”.
Ah! s’es avisado d’aquelo inegalita dins li campagno: “Ai parla de la ruralita, e ai vougu n’en faire la prioureta de la debuto de ma messioun”.
Sarié uno audaciouso bravarié: “Acedi à-n-uno vertadiero ofro culturalo en mitan rurau, coume dins d’ùni quartié o dins d’ùni territòri d’óutro-mar, es un desfis. Pèr d’ùni es messioun impoussiblo”.
Se pauso pamens de questioun espinouso: — “Coume s’adreissa vertadieramen à tóuti li publi, ié coumprés aquéli qu’intron pas dins li caso abitualo?;”.
— “Quent equilibre trouba entre renouvela li camin d’acès à nòsti liò, e enventa de nouvèu camin pèr ana vers tóuti li Francés?”
Camino que caminaras, entènd pas encaro la crido di lengo regiounalo de nòsti campagno.
Adounc emé soun “Printèms de la ruralita” pourgis un questiounàri à destinacioun dis estajan di terraire rurau. Aquéli terraire represènton 88% de l’ensèn di coumuno e recampon, vuei, 22 milioun de persouno que demoron dins aquéli coumuno ruralo siegue un tiers de la poupulacioun.
Mai pecaire, se fai pas un mandadis d’aquéu questiounàri, lou fau ana pesca sus l’internet ounte lou Menistèri de la Cuturo espandis sa noutourieta à bèl èime.
Ansin li pàuri pacan que sabon pas jouga d’un clavié d’ourdinatour e que de tout biais aquel óutis mouderne reçaup pas l’internet dins sa valèio perdudo di mountagno, soun esclu d’aquelo councertacioun que viso à miés counèisse si pratico e lis oustacle que rescontron emé soun avis e si proupousicioun pèr ranfourça la participacioun de tóuti à la vido culturalo.
Pamens nous dison qu’es simple, sufis d’ana sus lou site dóu Ministèri de la Cuturo, “culture.gouv.fr”, de cerca lou Printèms de la ruralita e de trouba la pajo ounte cinq questiounàri soun dispounible, pièi en founcioun de la categourìo qu’es la vostro agantarés uno fourmulo en FALC valènt-à-dire “facile à legi e à coumprene”. Ié sias, e lou proumié FALC vous aviso: Aquéu questiounàri es coumpausa de plusiour questioun duberto pèr favourisa vosto libro espressioun: sentès-vous libre de respondre i questioun que vous ispiron lou mai. Coumtas entre 5 e 10 minuto pèr acaba lou questiounàri.
Vaqui pèr lou coumun di mourtau que vivon à la campagno, dins de vilage vo de pichòti vilo, pèr lis assouciacioun d’aquéu campèstre, la counvidacioun s’aloungo: La vido culturalo dins li terraire rurau es primourdialo, es un veitour de couësioun soucialo, de liame intergeneraciounau mai tambèn d’atrativeta e de valourisacioun di terraire. Es tambèn multiformo estènt que se declino dins uno mousaïco de doumaine autant varia que li patrimòni (basti, inmateriau, escri), l’architeituro e li païsage, la creacioun artistico, li resau de leituro publico, li culturo scientifico, teinico e endustrialo, o encaro li pratico musicalo e artistico dis estajan dins aquéu relarg. Enfin, la culturo en ruralita, pèr ço qu’es counfrountado à d’especificita territourialo bèn particuliero, pòu tambèn èstre ennouvanto dins si formo: envestimen de nouvèu lioc e espàci, itinerànci à meme de coustituï de pisto preciouso pèr li transicioun à veni. E se demando tambèn, la plaço e lou role que se poudrié teni l’Estat pèr ranfourça la vido culturalo, en apiejo e au coustat di couleitiveta loucalo.
Segur, lou bèu voucabulàri amenistratiéu de presentacioun d’aquéu questiounàri s’escorno en lengo nostro.
De tout biais, dins la mousaïco di doumaine culturau se trobo jamai la lengo dóu païs, li gènt que parlon soun patoues soun pas cultiva, fau escoundre aquéu vièi lengage de la grando sagesso culturalo de Madamo Dati.
Adounc que faire?
Lis aparaire de la lengo, persouno vo assouciacoun, que demoron dins un vilage vo uno  pichoto vilo de noste Païs d’Oc ié podon respondre en fasènt esquiha la lengo nostro dins si proupousicioun.
Se coumpren tant lèu, que li questioun que fuson, vènon d’inteleituau parisen que demandon se fasèn coume éli: s’anan au teatre vo au cinema, au museon, à la biblioutèco, à la mediatèco, au counservatòri, à l’escolo de musico, dins li salo d’archiéu vo li salo de councert emé la distanço que se trobo pèr i’ana. (Sai-que pamens van pas metre uno armado de founciounàri pèr verifica tout acò?).
Se demando pièi nòsti proupousicioun o desfis culturau, n’i’a nòu, la proumiero es: — faire counèisse l’ofro culturalo eisistènto dins ma coumuno e li coumuno vesino. Se n’i’a ges que counvènon, se pòu clica sus lou carrelet “Autre” e aqui vous demandon de precisa ço que souvetas e se pòu escriéure que voulèn d’en proumié l’ensignamen de la lengo prouvençalo.
Parié pèr la segoundo questioun sus li principau fren pèr participa is evenimen culturau ounte se pòu dire que — Lou pres di bihet es trop eleva. Fau ana au dougen carrelet “Autre” e zóu mai, se pòu escriéure que lou fren es l’esclusioun de nosto lengo regiounalo.
Segur, fau èstre finocho pèr plaça nosto lengo dins la culturo, mai ansin saren proun noumbrous à ramenta que li lengo regiounalo soun dins lou patrimòni culturau de la Franço.
Coumprenèn pas aquel óublit quand vesèn toujour sus lou site dóu Menistèri de la Culturo “Sousteni, ajuda e proumoure li lengo de Franço”, emé li proujèt de la DGLFLF e la priourita poulitico: lou Counsèu naciounau di lengo de Franço.
L’aficho es claro: “La Franço dispauso d’un patrimòni lenguistique d’uno grando richesso. La pluralita di lengo façouno l’identita culturalo de la Franço. Pas mens de 75 lengo soun recouneigudo coume “lengo de Franço”.
Malurousamen es toujour pas lou Printèms pèr la lengo dóu Miejour? Coume dis lou prouvèrbi:

Au printèms tóuti li magagno sorton.

 

 

Bernat Giély

 

Editouriau dóu mes de óutobre 2022

Site nostre :
prouvenco-aro.com
cieldoc.com
Nosto adrèisso eleitrounico :
lou.journau@prouvenco-aro.com

 

 
Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
 
Se voulès vous abouna escriéure à :
 
"Prouvènço d'aro", 12 traverse Baude, 13010 Marsiho.
 
Se voulès d'en proumié counèisse "Prouvènço d'aro", li tres darnié numerò vous saran manda à gratis, basto pèr acò de nous baia voste noum e vosto adrèisso :
Nosto adrèisso eleitrounico : lou. journau@prouvenco-aro.com
Sèti sociau de Prouvènço d'aro,
"Flora pargue", bast.D,
64, traverso Paul, 13008 Marsiho.
 
Pajo d'acuei Presentacioun en francés Catalogue dis edicioun Editouriau dóu mes Mescladisso d'archieu diciounàri en ligno Countat