Pajo d'acuei
Presentacioun en francés
Catalogue dis edicioun
Editouriau dóu mes
  Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
diciounàri en ligno
Countat
 

Editouriau dóu mes de utobre 2013

Parlamen éuroupen

Sauvo-gardo di lengo menaçado de desparicoun

 

L'an passa, au mes de nouvèmbre, quand li representant aparaire de nosto lengo soun esta reçaupu au Parlamen éuroupen d'Estrasbourg pèr l'intergroupe carga di lengo regiounalo que tenié uno sesiho counsacrado à la lengo d'oc, aguèron de vèire lou travai que menavon li deputat sus aquel item. Aculi pèr Catarino Grèze e Francés Alfonsi prenguèron fisanço, segur, coume s'es di, que lou Parlamen éuroupenc es lou meiour liò pèr pourta noste coumbat.
La bello esperanço fuguè pas vano.
Francés Alfonsi s'es boulega e a capita de mena la sauvo-gardo di lengo regiounalo en sesiho pleniero dóu Parlamen.
Fuguè d'abord un raport vouta à l'unanimeta pèr li mèmbre de la Coumessioun de la Culturo em' un fube de recoumandacioun e demando pèr sousteni li lengo menaçado de desparicioun.
Fisançous, Francés Alfonsi prenguè lengo, d'en proumié, emé li dos àutris istitucioun de l'Unioun éuroupenco, la Coumessioun éuroupenco e lou Counsèu éuroupen : "Avèn agu de discussioun emé la Coumessioun qu'a recouneigu que falié que l'Unioun se reaprouprìo aquelo questioun. Au nivèu dóu Counsèu, i'a segur d'Estat que blocon coume la Roumanìo, la Grèço e l'Estat francés, mai es pas la majourita".
Em' acò, aro tambèn, lou raport vai permetre coume dis de "destria li bons elève, coume la Finlando, pèr eisèmple, emé si minourita suedeso e sami, di marrit, coume l'Estat francés".
Ansin lou moumen istouri venguè lou 11 de setèmbre passa quand lou deputat Francés Alfonsi pourgiguè soun raport au vote dóu Parlamen.
"Moussu lou Presidènt, la diversita culturalo es uno dimensioun essencialo de la coustrucioun éuroupenco, afierma emé forço pèr lou tratat de Lisbouno que, dins soun article 167, demando que "l'Unioun à l'espandimen di culturo dis Estat mèmbre, dins lou respèt de si diversita naciounalo e regiounalo". Ansin nòstis istitucioun se dèvon de reagi fàci à la menaço de desparicioun que peso sus plusiour deseno de lengo en Éuropo segound lis enventàri scientifique establi pèr l'UNESCO. Es un patrimòni éuroupen que desparèis chasque cop qu'uno lengo desparèis ; autambèn aquéu raport a pèr ambicioun de relança l'acioun sus aquéli questioun que soun estado trop long-tèms neglegido. L'Éuropo se dèu pourta i coustat di coumunauta lenguistico councernido pèr li souteni, pèr lis ajuda, à metre en obro li poulitico justo que ié permetran de trasmetre soun patrimòni culturau e lenguisti. La redacioun d'aquéu raport a emplica diferènt groupe, ço qu'a permés d'arriba à-n-un tèste qu'a reculi l'unanimeta di vote de la Coumessioun Culturo. Comte sus tóuti li coulègo aqui presènt pèr counfierma aquéu vote en pleniero. Lou Parlamen éuroupen poudra ansin engaja uno dinamico nouvello, pourtarello d'espèr pèr de deseno de milioun d'Éuroupen que poussedisson un eiretage, uno lengo e uno culturo apresso de sis aujòu, e que desiron poudé n'en assegura la trasmessioun i generacioun futuro ”.
Just lou tèms de se teisa e lou vote se faguè. Sènso gaire alena, uno presentatriço anóunciè la resulto sus lis escran gigantesc de l'emicicle.
Li 700 deputa di 27 Éstat éuroupen avien baia soun avejaire.
Emé 645 voues pèr, 26 contre e 29 astencioun, lou raport èro adóuta à l'escrachanto majourita coume se dis en parié cas.
De-bon verai, aquéu vote es un di mai majouritàri qu'aguèsse couneigu lou Parlamen éuroupen, acò bono-di l'afougamen e l'enavans de noste éuroudeputat, Francés Alfonsi, e pamens coume lou pòu ramenta : "Èro pas gagna d'avanço ! Aquéu vote a necessita un travai d'escàmbi e de presso en comte di remarco dis àutri deputa pèr arriba à-n-un coumproumés. Lou raport es forço óufensiéu. Vai, forço luen, dins la recerco dóu counsènsus tout en fasènt de proupousicioun soulido. S'esperavian à d'óupousicioun, à devé aceta un tèste afebli pèr lou jo dis amendamen. Au bout dóu comte, tóuti lis óupousicioun soun toumbado, lou tèste a garda touto sa forço. Es uno doublo souspresso que mostro bèn que la coustrucioun d'aquéu raport a permés de faire prougressa lis idèio e que sian esta coumprés"
Aquéli qu'an pas coumprés, la rèire gardo di porto-voues de l'abat Grégoire, èron un quingenau de l'Estat francés. Dins aquelo bregandaio, trouban lou desamour estrème de Marino Le Pen e Jan-Lu Melenchon, que, de-coutrìo, voutèron contro. Emai tambèn un Prouvençau aparisenqui, Jan Roatta, ajoun dóu Maire de Marsiho, sara noste caramentran pèr lis eleicioun municipalo que vènon.
Basto ! es la vitòri que comto. Aro, lis Estat mèmbre van degué metre en obro aquelo voulounta poulitico de sauvo-gardo di lengo menaçado de desparicioun en Éuropo.
Lou raport fourmulo 37 recoumandacioun emé l'óubligacioun pèr lis Estat mèmbre de ratifica la Charto éuroupenco di lengo regiounalo e minouritàri, aqui anan espera l'Estat francés enfanga dins si proumesso
Faudrié legi d'en proumié li 24 "counsiderant" d'esplico en entrouducioun d'aquéu raport, manco pas rèn, n'en vaqui dous tros, que pèr li militant aparaire de la lengo que sian pòu sembla de repepiage :
E. counsiderant que tóuti li lengo d'Éuropo soun egalo en valour e en digneta, que fan partido integranto de si culturo e de si civilisacioun e que countribuïsson à l'enrichissamen de l'umanita ;
G. counsiderant que chasco lengo, coumprés aquéli menaçado de desparicioun, rebaton un sabé-faire istouri, souciau e culturau e un biais de pensa e de crea que participon de la richesso e de la diversita lenguistico d'un païs, e la presènci sus soun terraire de lengo menaçado de desparicioun dèvon èstre counsiderado coume un atous e noun coume un entravadis, e déurien èstre soustengudo e encourajado en tant que tau ;

Tout comte fach e retabu, es la rampelado e li demandon que seguisson s'en van belèu deveni un coumandamen à l'adrèisso dis Estat membre.

Vaqui d'ùni recoumendacioun.
Lou raport
- demando i gouvèr dis Estat mèmbre de coundana li pratico, que, au travès de la descriminacioun lenguistico vo de l'assimilacioun lenguistico fourçado vo dissimulado, ciblavon, à passa tèms, o ciblon encaro vuei l'identita e l'usage lenguisti di coumunauta lenguistico menaçado vo sis istitucioun culturalo.
- apello tóuti lis Estat mèmbre que l'an pas encaro fa de ratifica e metre en obro la charto Charto éuroupenco di lengo regiounalo e minouritàri…
- es favourable au ranfourçamen de l'ensignamen di lengo menaçado au mejan de metodo asatado à d'estudiant de tóutis age, coumprés l'ensignamen à distanço, perfin de desvouloupa uno vertadiero citouieneta éuroupenco basado sus lou multiculturalisme e lou pluralisme lenguisti…
- recoumando is Estat mèmbre de segui de proche l'evoulucioun di lengo li mai vulnerablo e d'assoucia à-n-aquéu seguit tant lis autourita naciounalo qu'aquéli di territòri ounte uno lengo regiounalo es parlado que siegue vo noun óuficialo.

Se rapello tambèn l'impourtanço de la televisioun, d'internet emai de la numerisacioun que soun de bon mejan pèr evita la desparicioun di lengo menaçado, emé l'ajudo di proujèt pilot que permetran de proumóure li lengo en dangié. De mai, es previst la messo en plaço d'acioun éuroupenco especifico pèr la sauvo-gardo, la prouteicioun e la proumoucioun di lengo menaçado

Malurousamen i'aura encaro d'empacho, aquéli recoumandacioun soun pas de coustrencho estènt que lou doumaine lenguistic es pas dins li coumpetènci delegado à l'Unioun Éuroupenco. L'entravadis de la Franço es tourna-mai aqui emé soun eicepcioun culturalo. De-verai lou dis Francés Alfonsi : "La questioun de la diversita lenguistico es jamai estado messo dins li Tratat pèr ço que de païs coume la Franço, an toujour defendu l'eicepcioun culturalo, à saupre que la culturo devié resta l'afaire de chasque Estat"
Lou gouvèr parisen n'en fara qu'à sa voulounta, mai ié faudra belèu un jour aceta li decisioun éuroupenco, emé un vote grandaras parié pèr la sauvo-gardo di lengo menaçado, poudra pas resta long-tèms en balanço.
Nous-autre saludan aquelo nouvello draio éuroupenco que menara belèu à la respelido de nosto lengo.

Bernard Giély

 

Site nostre :
prouvenco-aro.com
cieldoc.com
Nosto adrèisso eleitrounico :
lou.journau@prouvenco-aro.com

 

 
Mescladisso d'archiéu Mescladisso d'archiéu
 
Se voulès vous abouna escriéure à :
 
"Prouvènço d'aro", "Flora pargue", Bast.D, 64, traverso Paul, 13008 Marsiho.
 
Se voulès d'en proumié counèisse "Prouvènço d'aro", li tres darnié numerò vous saran manda à gratis, basto pèr acò de nous baia voste noum e vosto adrèisso :
Nosto adrèisso eleitrounico : lou. journau@prouvenco-aro.com
Prouvènço d'aro, 18 carriero de Beyrouth, 13009 Marseille.
 
Pajo d'acuei Presentacioun en francés Catalogue dis edicioun Editouriau dóu mes Mescladisso d'archieu diciounàri en ligno Countat