Editouriau
dóu mes
de janvié
Au mes d’óutobre passa, quand à Prouvènço
aro remeteguerian à l’ordre dóu jour la signalisacioun
en lengo nostro, poudian pas prevèire que l’atualita nous
anavo presta ajudo.
La decisioun dóu tribunau de Mount-Pelié dóu 12
d’óutobre boutè lou fioc is estoupo, quand es vengu
dire que la pauso d’un panèu en lengo d’oc souto lou
panèu francés de la vilo de Vilo-Novo de Magalouno "nuit à la
clarté de l'information et ne répond pas aux objectifs
de sécurité routière".
E d’ourdouna au Maire de la coumuno de leva li panèu, li
panèu dangeirous dins li dous mes.
L’espantamen fuguè di grand pèr lis aparaire di lengo
regiounalo.
Lou Mouvamen republican de salut publi de Vilo-Novo-de-Magalouno qu’avié sesi
lou tribunau tresanavo de joio.
Poudian pensa qu’aquelo pougnado de renaire vilanouven restavon
isoula e sènso soustèn, mai tant lèu que la decisioun
dóu tribunau s’esbrudiguè, li ragan d’aquelo
merço brandèron li moustacho.
Elegantejavon dins sa vitòri pèr redire si bèlli
resoun.
L’estounamen di militant regiounalisto que sian virè à l’espantamen
en legissènt tout acò:
Ainsi le tribunal a rappelé qu’en France, la langue française
s’impose à tous les baragouins locaux, sans aucune exception.
Conclusion, les panneaux parasites en langue régionale existants
dans des entrées de ville doivent disparaître, purement
et simplement. La paix linguistique, perdue ici et là dans l’Hexagone,
sera ainsi retrouvée.
Aquelo, èro uno crido dóu Biarn… Li bras nous n’en
toumbèron. Poudian pas resta aqui planta, mut coume de panèu.
Ansin, tant lèu, tóuti li gràndis assouciacioun
de defènso de la lengo aduguèron soun soustèn au
conse de Vilo-Novo-de-Magalouno, Nouvè Segura: Lou Felibrige,
l’IEO, Li Calandreto, lou Poc, lou PNO, Païs Nostre, Anen
Oc !, etc, etc.
Pèr un cop, la televisioun naciounalo anounciè aquelo coundanacioun
de la coumuno de Vilo-Novo-de-Magalouno, en ramentant que de panèu
en lengo regiounalo se n’en troubavo d’en pertout en Franço
e qu’aquelo decisioun de justiço semblavo vergougnouso,
se poudrié pas faire leva tóuti li doublo-signalisacioun
souto pretèste qu’un vièi code de la routo l’avié pas
previst.
La prèsso regiounalo reprenguè aquel afaire à brassado,
entre que lis aparaire de la lengo sounavon lou mounde à manifesta
lou dimenche 12 de desèmbre à Vilo-Novo-de-Magalouno, just
avans la dato ounte li panèu devien desparèisse de si bigo
sus ordre dóu tribunau.
L’enfourmacioun un pau tardiero d’aquéu recampamen,
permeteguè pas à Prouvenço aro de n’en faire
l’anóuncio, li rampelado se faguèron de bouco vo
pèr lou maiun d’internet.
De tout biais, l’afaire countuniavo de mena grand brut.
Lou 26 de nouvèmbre, es lou senatour, Rouland Courteau, soustengu
pèr sieissanto senatour, que decidiguè de reagi "fàci
i counsequènci forço negativo d’uno pariero decisioun,
pèr l’ensèn di lengo regiounalo", e depausè uno
proupousicioun de lèi pèr coumpleta "claramen la
legislacioun pèr fin de permetre l’istalacioun sus la vìo
publico de panèu d’intrado e de sourtido d’agloumeracioun
pourtant lou noum en lengo regiounalo".
Lou deputa de Quimper, Bernard Poignant, n’aproufichè pèr
reveni sus lou grand debat parlamentàri toucant li lengo regiounalo
:
"L’ourganisacioun qu’a dubert aquéu countencious
s’engano
de coumbat e de siècle". "La plaço di lengo
regiounalo es estado recouneigudo pèr la Coustitucioun à l’óucasioun
de sa revisioun en juliet de 2008. Es tèms de passa i travai prati",
aquel evenimen n’en sara l’aubeno, ié fasèn
pas dire : "aquel afaire es uno bello óucasioun que justifico
l’iscripcioun au calendié parlementàri de la proupousicioun
de lèi de l’intergroupe de l’Assemblado naciounalo
pourtant sus la plaço di lengo regiounalo dins noste païs".
De-segur, mai s’óublido pas que lou Menistre de la cuturo
nous venié counta que l’usage di lengo regiounalo avié pas
besoun d’un cadre legislatiéu, afourtissènt sènso
vergougno "Lou cadre legau atuau permet uno presènci di
lengo regiounalo dins l’espace publi" prenènt à bèl
eisèmple li panèu de "signalisacioun routiero vo
urbano, que dóu moumen que soun en francés, podon èstre
en lengo regiounalo".
Eh bèn noun ! Tant qu’auren pas uno vertadiero lèi
li lengo regiounalo saran coundanado. L’escandale de Vilo-Novo-de-Magalouno
n’es la bello provo.
Dins tout, lou Maire, Nouvè Segura, avié dous mes pèr
eisecuta la decisioun dóu tribunau. Emai faguèsse un recours
davans uno autro juridicioun, la prouceduro es pas suspensivo. Li panèu
devon èstre leva lou 14 de desèmbre.
Vaqui perqué falié èstre aquéu dimenche au
rendès-vous davans la coumuno.
La chourmo de Prouvènço aro erian presènt, gaire
despaïsa dins aquéu païs de sansouiro, au mitan dis
estang ounte greion li tamarisso coume en Camargo.
Avans ouro desplegerian davans la coumuno nòsti bandiero emé li
dessin revendicatiéu de noste dessinaire Gezou, souto li picamen
de man di militant adeja en plaço.
Lou mounde coumençavon de s’esquicha sus la placeto, de
drapèu pounchejavon d’en pertout, de pancarto rapelavon
que d’ùni avien fa la caminado despièi Bourdèu,
despièi Niço vo despièi Clarmount-d’Auvergno.
Tóuti lis aparaire de la lengo d’oc èron aqui pèr
pas leissa passa aquelo escorno facho à nosto lengo.
Li gràndis assouciacioun nostro èron vengudo, emé si
capitàni, Pèire Brechet pèr l’Istitut d’Estùdi Óucitan,
Jan-Louis Blenet pèr li Calandreta, Felipe Martel pèr la
FELCO, sènso óublida la couourdinacioun "Anen Oc !" que
preparo la manifestacioun de mars 2012, l’Escolo dóu Vidourlo
e l’Escolo La Pounchudo d’Aigo-Morto emé si bandiero
aubouravon tambèn lou drapèu estela dóu Felibrige.
Lis ourganisacioun un pau mai poulitisado èron à la tèsto
de la revendicacioun emé Gustàvi Alirol dóu Partit óucitan,
Jan-Pèire Laval, de Païs Nostre, Felipe Bonnet dóu
Partit de la Nacioun Óucitano, enjusco l’esquèrra
revouluciounària Libertat.
Demai la presènci de la galanto Jenna Sylvestre, Miss Lengadò,
dóufino de Miss France 2011, moustravo, à bèus iue
vesènt, que la jouinesso es toujour estacado à la lengo
de soun païs.
I’avié deja trop de mounde sus lou perroun de la coumuno
pèr pousqué se n’aproucha, lou Maire, Nouvè Segura,
presidavo au mitan d’un mouloun d’elegit emé sa taiolo
blu, blanc, rouge vo rouge e jaune en cherpo sus lou pitre.
Li deputa éuroupen, Catarino Grèze e Francés Alfonsi, èron
davala de Brussello à bèl esprèssi pèr sousteni
la revedicacioun.
Lou Counseié regiounau de Prouvènço-Aup-Costo d’Azur,
Arvèi Guerrera fuguè di mai remarca quand councluè sa
dicho pèr l’eisourtacioun de Frederi Mistral “la gardaren
riboun ribagno nosto rebello lengo d’oc”.
L’estrambord mountavo dins li discours : "Es istouri" que
diguè Jan-Louis Blenet, estènt qu’aquelo coundanacioun
aporto la bello provo que fau uno lèi pèr li lengo regiounalo.
Parieramen, "es de l’ordre dóu simbole, mai li simbole
comton", venguè dire Jan-Pèire Laval, de Païs
Nostre, e Gustàvi Alirol, coume à l’acoustumado fuguè pas
en rèsto pèr denouncia la vergougno d’aquelo decision
injusto dóu Tribunau de Mount-Pelié.
Lou deputat éuroupen Francés Alfonsi, éu, aguè li
mot fort pèr uno coumparesoun eisemplàri : "l’on
se sert d’un prétexte pour interdire une liberté.
C’est ce qu’on constate en Chine tous les jours…"
Pamens es li paraulo dóu Maire, Nouvè Segura que s’esperavon
lou mai. Masteguè pas si mot, tant à la tribuno que dins
tóuti lis entrèvo que baiavo davans li micrò di
televisioun e journalisto de prèsso escricho.
"Avèn lou dre de defèndre li lengo qu’an fa ço
que sian…Vuei, mancan de racino e aquéli qu’avèn,
li fau garda. Li lengo regiounalo soun luen d’èstre morto.
D’ome e de femo de tóuti generacioun soun darrié iéu
pèr amena lou gouvèr, quente que siegue, à ratifica
aquelo charto pèr qu’enfin se recounèisson li lengo
regiounalo".
Mai ço que s’esperavo lou mai es sa decisioun de resistènci,
manquè pas de rassegura li militant :
"Anarèn en apèl à Marsiho e anarai enjusqu’au
bout pèr gagna. Li panèu rèston en plaço
e se dève ana en cassacioun, anarai en cassacioun. Gagnarai e
faren uno grosso fèsto óucitano à Vilo-Novo de Magalouno".
Un cop li dicho acabado, es lis inne naciounau dóu païs que
clatiguèron "Aquéli mountagno" e "Coupo
Santo" dins uno fervour estrambourdanto.
Li cant e li crido de revóuto countunièron quand
lou courtège, barrioula pèr li coulour roujo e jauno di
drapèu à la crous clechado e di pancarto revendicativo
de touto meno, s’esbrandè.
En tèsto d’aquéu passo carriero, es lis elegit que
tenien la bandiero pourtant escricho la toco de la manifestacioun à l’adrèisso
e l’Estat francés "Pour la défense des langues
régionales". Estènt ansin ramenta que la decisioun
dóu tribunal de Mount-Pelié despassavo l’encastre
loucau, es bèn tóuti li lengo regiounalo de Franço
que van, à cha pau, se faire coundana.
La manifestacioun s’estirè à n’en plus fini
pèr ana s’envirtouia à l’entour d’un
di panèu d’intrado de vilo, emé li darniéri
dicho e li darniéri crido.
Lou recampamen a de-bon capita, saren autant noumbrous à Marsiho
davans lou tribunau.